Matthew Palmer, i dërguari special i SHBA për Ballkanin Perëndimor ka kritikuar Bashkimin Europian për mos hapjen e negociatave për Shqipërinë dhe Maqedoninë. “Jemi zhgënjyer thellësisht nga dështimi i vendeve anëtare të BE-së për të aprovuar hapjen e negociatave të pranimit me Maqedoninë e Veriut dhe Shqipërinë javën e kaluar në Bruksel.
Edhe pse ne nuk jemi anëtarë të BE-së, ne jemi dakord me vlerësimin e Komisionit Evropian më 29 maj se të dy vendet kanë bërë përparim të rëndësishëm të reformës, duke përmbushur kushtet e Këshillit Evropian dhe duke krijuar një themel të fortë për të vazhduar reformat gjatë hapjes dhe mbylljes së kapitujve të acquis.
Mosveprimi i Këshillit Evropian javën e kaluar rrezikon të gërryejë besueshmërinë e BE jo vetëm në Ballkanin Perëndimor, por në të gjithë Evropën dhe globalisht. Duke mos njohur në mënyrë të qartë arritjet e bëra nga Maqedonia e Veriut dhe Shqipëria dhe duke vazhduar të bllokojë përparimin e tyre në zgjerim,
Këshilli Evropian dërgon një sinjal negativ për aspirantët e tjerë se dera në Evropë është e ndaluar. Ai gjithashtu dobëson argumentet që pohojnë dobinë e miratimit të reformave të vështira dhe bërjen e kompromiseve të guximshme për të zgjidhur mosmarrëveshjet rajonale dhe promovimin e paqes dhe zhvillimit demokratik.
Më në fund, krijon një boshllëk udhëheqës që Rusia, Kina dhe të tjerët janë më shumë se të lumtur për të mbushur. Ne kujtojmë BE dhe shtetet anëtare të deklaratave të tyre në Selanik në 2003 dhe në Sofje në 2018 që ekziston një “perspektivë evropiane” e qartë për
të gjashtë aspirantët e Ballkanit Perëndimor për t’u anëtarësuar në BE, bazuar në kritere të vendosura. Vendet anëtare të BE-së duhet të përshkruajnë qartë reformat reale dhe të prekshme Maqedonia Veriore dhe Shqipëria mund të arrijnë në një afat të shkurtër që do të çojë në një rezultat më pozitiv përpara samitit BE-Ballkan Perëndimor në Zagreb në maj 2020” tha Palmer.
Gjatë fjalës përpara komitetit për punët e jashtme në senatin amerikan ai bëri edhe një rezyme të arritjeve të Shqipërisë nga reforma në drejtësi dhe goditja e kriminelëve duke marrë edhe raste konkrete, të Shullazit dhe Balilit.
“Aleati ynë i NATO-s ka bërë hapa të jashtëzakonshëm në rrugën e tij të reformës, duke zbatuar reforma gjyqësore të pashembullta për të shkatërruar korrupsionin endemik. Reformat kërkuan verifikimin e të gjithë 800 gjyqtarëve dhe prokurorëve për të pasurinë e pa justifikueshme, lidhje të krimit të organizuar dhe kompetencë. Vetëm 43% e 143 juristëve të verifikuar deri më tani kanë kaluar, duke konfirmuar korrupsionin e thellë të sistemit të drejtësisë dhe lidhjet me krimin e organizuar.
Shqipëria gjithashtu themeloi dy organe të reja të mbikëqyrjes gjyqësore, Këshillin e Lartë Gjyqësor dhe Këshilli i Lartë i Prokurorisë, për të emëruar, qeverisur dhe disiplinuar gjyqtarët dhe prokurorët; një pikë kryesore në zbatimin e reformës në drejtësi vendi tani është në prag të krijimit të një zyre të re të pavarur të prokurorisë antikorrupsion dhe
gjykatës (SPAK) dhe Byrosë Kombëtare të Hetimit (NBI ), detyra e kujt do të jetë të hetojë korrupsionin, krimin e organizuar dhe krimet e zyrtarëve të lartë. Dhe ai ka marrë hapa për të goditur bosët e krimit të organizuar, siç dëshmohet nga dënimet e mbretit të profilit të lartë Klement Balili dhe shefit famëkeq të krimit, Emiljano Shullazi”.
Por për Palmer pasojat mund të jenë të ndjeshme edhe për perspektivën e bisedimeve Prishtinë Beograd. “Vendimi përcjell mesazhin e gabuar tek Beogradi dhe Prishtina dhe mesazhi është: mund të bëni gjëra të vështira, mund të bëni zgjedhje të vështira, mund të arrini kompromis dhe në fund të fundit t’ju mohohet rruga përpara drejt Evropës”. Palmer tha se Shtetet e Bashkuara do të punojnë me vendet e Bashkimit Evropian për ta ndryshuar atë mesazh.
Gjatë seancës ai u shpreh besimplotë për një marrëveshje mes Kosovës dhe Serbisë. “Në presim që qeveria e re e Kosovës të demonstrojë angazhimin për objektivat e përbashkëta duke hequr tarifat ndaj mallrave serbe dhe boshnjake që kanë dëmtuar pozicionin ndërkombëtar të Kosovës. Nga ana tjetër, Serbia duhet të heqë dorë nga fushata për të delegjitimuar Kosovën në komunitetin ndërkombëtar. A do të jenë apo jo kufijtë pjesë e një marrëveshjeje gjithëpërfshirëse, u takon palëve të vendosin nëse kjo është një zgjidhje e pranueshme” deklaroi ai.
